Between satire and carnival : on the dissolution of taboos in "Dā’i-ğān Nāpole’on" (My uncle Napoleon), a novel by Irağ Pezeškzād

Artykuł pokazuje proces upadku tabu na przykładzie analizy tekstu satyrycznego. Wychodząc od koncepcji śmiechu satyrycznego i karnawałowego Michaiła Bachtina, autorka bada temat na gruncie perskiej tradycji literackiej, dostarczającej bogatego i słabo znanego na Zachodzie materiału do podobnych studiów. Jako literackie odbicie rozpadu tabu analizuje niezwykle popularną w Iranie przedrewolucyjną powieść satyryczną Irağa Pezeškzāda „Dā’i-ğān Nāpoleon” (Wujaszek Napoleon), dochodząc do wniosku, że dzięki połączeniu satyrycznych i karnawałowych elementów w strukturze tekstu oraz licznym zwrotom deiktycznym powieść uzyskuje polifoniczną postać pozwalającą na prezentację tabu jednocześnie z różnych perspektyw. Autorka wykazuje, że w analizowanym tekście rozpad tabu następuje stopniowo w miarę rozwoju satyrycznego światopoglądu głównego bohatera i narratora, który ostatecznie pozwala mu na przekroczenie ram barwnie opisywanej rzeczywistości XX-wiecznego Iranu, nadając tekstowi charakter uniwersalny.The paper addresses the dissolution of taboos in a literary context of satire. Implying the notions of satirical and carnivalesque laughter introduced by Mikhail Bakhtin to the study of the Persian literary tradition, it analyzes a satirical novel by Irağ Pezeškzād "Dā’i-ğān Nāpoleon" (My Uncle Napoleon) as an example of the literary reflection of the dissolution of taboos. As a result, the conclusion is reached that, thanks to the combination of satirical and carnivalesque elements in the structure, as well as the implementation of frequent deictic shifts, as defined by cognitive poetics, the novel obtains a polyphonic composition allowing different views towards traditional taboos to be equally represented. What is more, the paper argues that in this particular text the decline of taboos is successfully drawn as parallel to the development of the satirical attitude of the main character and narrator, eventually leading him to vigorously transgress his native reality of 20th century Iran